Επιθηλιακός Καρκίνος των ωοθηκών

Κλινική εικόνα – Διάγνωση

Ο επιθηλιακός καρκίνος των ωοθηκών χαρακτηρίζεται από την έλλειψη συμπτωματολογίας, κυρίως στα αρχικά του στάδια (I-II). Τα άτυπα ενοχλήματα γαστρεντερικού τύπου (δυσπεψία, εντερικός κωλικός, φουσκώματα), μπορεί να διαλάθουν της προσοχής της ασθενούς διότι τα συμπτώματα είναι καλά ανεκτά, αλλά και του θεράποντος (παθολόγου, γαστρεντερολόγου,  γυναικολόγου), έχοντας ως αποτέλεσμα την καθυστερημένη διάγνωση της νόσου. Η ανεύρεση τέλος της εξαρτηματικής παθολογίας (ωοθηκών-σαλπίγγων) μπορεί να είναι αποτέλεσμα τυχαίου υπερηχογραφικού ελέγχου στα πλαίσια τακτικού γυναικολογικού ελέγχου. Σε οποιαδήποτε περίπτωση η έγκαιρη διάγνωση, είναι μείζονος σημασίας για την πρόγνωση της ασθενούς, στις περιπτώσεις τελικής ανεύρεσης κακοήθειας. Τα συνήθη υπερηχογραφικά χαρακτηριστικά του εξαρτηματικού όγκου που αξιολογούνται στο διακολπικό κυρίως υπερηχογράφημα (TVUS), αλλά και στο διακοιλιακό (TAUS) είναι τα παρακάτω:

• Μέγεθος όγκου

• Συμπαγή στοιχεία
• Διαφράγματα
• Εκβλαστήσεις
• Ελεύθερο περιτοναϊκού υγρού (ασκίτης)
• Μεταστάσεις

Όγκοι συμπαγείς ή κυστικοί όγκοι με συμπαγή στοιχεία, χωρίς ακουστική σκιά, με διαφραγμάτια (πεπαχυμένα), εκβλαστήσεις μεγέθους > 7mm, παρουσία ασκιτικού υγρού αποτελούν μερικά από τα υπερηχογραφία χαρακτηριστικά που συνηγορούν υπέρ της κακοήθειας. Το RMI και IOTA-ADNEX model αποτελούν σήμερα, τα πιο δημοφιλή συστήματα αξιολόγησης εξαρτηματικής παθολογίας.

Οι νεοπλασματικοί δείκτες CA-125, CA19-9, CEA είναι οι πιο συχνοί βιοδείκτες που μετρούνται στους επιθηλιακούς όγκους των ωοθηκών. Φυσιολογικές τιμές του Ca-125 δεν αποκλείουν την ύπαρξη κακοήθεια, ενώ δεν θα πρέπει να υποεκτιμάται το γεγονός ότι ο εν λόγω δείκτης αυξάνεται σημαντικά και σε καλοήθεις καταστάσεις (φλεγμονές, ενδομητρίωση, ευμεγέθη λειομυώματα).

Περαιτέρω απεικονιστικές εξετάσεις όπως η αξονική τομογραφία (Computerized Tomography, CT) και η μαγνητική τομογραφία (Magnetic Resonance Imaging, MRI), συμβάλουν η μεν πρώτη κυρίως στη διάγνωση της περιτοναϊκής και της λεμφαδενικής νόσου (μεταστάσεις στην κοιλία ή στους λεμφαδένες), ενώ δεύτερη συμβάλει στη διαφοροδιάγνωση του όγκου, αλλά και στον έλεγχο της χωροκατακτικότητα της νόσου.

Θεραπεία

Η χειρουργική αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας του επιθηλιακού καρκίνου των ωοθηκών. Ιστολογική τεκμηρίωση της νόσου με λαπαροσκοπική εξαίρεση του όγκου (εξαρτηματεκτομία ή κυστεκτομία) και τοποθέτηση σε λαπαροσκοπικό σάκο (endo-bag) για την αποφυγή διασποράς, αποτελούν τον ογκολογικό κανόνα. Εναλλακτικά, επί ισχυρής υποψίας κακοήθειας, λαπαροτομία (ανοιχτή χειρουργική επέμβαση), με ταχεία βιοψία του όγκου (κατά το χειρουργείο) και περαιτέρω αντιμετώπιση του επιθηλιακού καρκίνου των ωοθηκών, εφόσον αυτός επιβεβαιωθεί από την ταχεία βιοψία, αποτελούν συνήθη χειρουργική ογκολογική πρακτική.  

Μετά την επιβεβαίωση της κακοήθεια με ένα από τους παραπάνω τόπους, η χειρουργική σταδιοποίηση με λαπαροτομία αποτελεί την μέθοδο εκλογής, χωρίς να αποκλείεται και η λαπαροσκοπική προσέγγιση, για τα πολύ αρχικά στάδια του επιθηλιακού καρκίνου ή για οριακούς όγκους (borderline).

Η χειρουργική σταδιοποίηση περιλαμβάνει:

• Λήψη περιτοναϊκού εκπλύματος ή ασκιτικού υγρού για κυτταρολογικό έλεγχο
• Ολική υστερεκτομία με σαλπιγγο-ωοθηκεκτομία (άμφω)
• Αφαίρεση μείζονος επιπλόου
• Πυελική & παρααορτική λεμφαδενετομία
• Λήψη βιοψιών από ύποπτες περιοχές της κοιλίας

Στις περιπτώσεις ασθενών με προχωρημένο καρκίνο των ωοθηκών (στάδια ΙΙΙ-ΙV), ο ρόλος της ογκομειωτικής επέμβασης [προσπάθεια λήρους εξαίρεσης των κακοηθών όγκων της κοιλίας (optimal debulking)] είναι κριτικής σημασίας, έτσι ώστε η επικουρική χημειοθεραπεία (6 κύκλοι μετεγχειρητικής Χ/Θ) που θα ακολουθήσει το χειρουργείο, να προσδώσει την καλύτερη πρόγνωση στην ασθενή. Στις περιπτώσεις ιδιαίτερα προχωρημένου καρκίνου της ωοθήκης (μεταστάσεις στην άνω κοιλία, στο μεσεντέριο, στα ημιδιαφράγματα,  κ.α.), όπου η βέλτιστη οκγομείωση δεν είναι εφικτή, ο ρόλος της neo-adjuvant χημειοθεραπείας (3 κύκλοι προεγχειρητικής Χ/Θ), συμβάλει σημαντικά στην βέλτιστη εξαίρεση της νόσου από την ακόλουθη ενδιάμεση ογκομείωση (interval debulking). Το παραπάνω θεραπευτικό σχήμα ολοκληρώνεται με επιπλέον 3 κύκλους μετεγχειρητικής Χ/Θ.